Η κακοποίηση μέσα από την τέχνη

Η βία είναι ένα φαινόμενο που απασχολούσε ανέκαθεν όλες τις κοινωνίες και έχει παγκόσμιες διαστάσεις. Ειδικότερα τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο της σωματικής και συναισθηματικής βίας έχει επιδεινωθεί, κάτι που καθίσταται σαφές μέσα από τα επαναλαμβανόμενα περιστατικά με θύματα κυρίως γυναίκες που έχουν υποστεί βία ανεξαρτήτως ηλικίας, καταγωγής και θρησκείας. Εφόσον λοιπόν αποτελεί ένα «ζωντανό» πρόβλημα που βλάπτει την κοινωνία μας δεν θα μπορούσε να μην έχει απασχολήσει και τους καλλιτέχνες, αφού η τέχνη αξιοποιείται ως μέσο έκφρασης και αντικατοπτρίζει τον ίδιο τον κόσμο.

Στην εποχή μας η κακοποίηση εκδηλώνεται με αρκετές μορφές, την σωματική κακοποίηση που αναφέρεται σε κάθε είδους τραυματισμούς που δεν οφείλονται σε ατυχήματα, την ψυχολογική κακοποίηση η οποία περιλαμβάνει συναισθήματα εκμετάλλευσης, υποτίμησης και χειραγώγησης, την λεκτική που αφορά την χρήση προσβλητικών χαρακτηρισμών προς το θύμα και την σεξουαλική παρενόχληση . Οποιαδήποτε από αυτές τις μορφές βίας συνεπώς δεν είναι μόνο γένους θηλυκού αλλά στρέφονται προς όλους τους ανθρώπους καθημερινά, στους χώρους εργασίας, στο δρόμο, στο σχολείο, στο φιλικό και οικογενειακό τους περιβάλλον.

Είναι ευρέως γνωστό από την ιστορία ότι οι άνθρωποι της τέχνης πολύ δύσκολα παραμένουν αμέτοχοι μπροστά σε τραγικά γεγονότα όπως πόλεμοι και κοινωνικές διαμάχες. Αντίθετα, αξιοποιούν την τέχνη τους για να πάρουν θέση και να καταγγείλουν τα γεγονότα γνωστοποιώντας τις ανησυχίες τους για το μέλλον της κοινωνίας μας σε μία προσπάθεια τους να ταράξουν συνειδήσεις. Ουσιαστικά η ζωγραφική επιδιώκει να προβληματίσει, να μας θέσει σε μια διαδικασία να επεξεργαστούμε και να αισθανθούμε τον κόσμο γύρω μας μέσα από τα μάτια και τα βιώματα των άλλων ανακαλύπτοντας νέες οπτικές. Πέρα όμως από την προβολή ενός θέματος στο κοινό η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει και ως μία υπενθύμιση πως όλα μπορούν να βελτιωθούν εστιάζοντας στη διαδικασία βελτίωσης και εξερεύνησης λύσεων και όχι στο ίδιο το πρόβλημα. Με τα έργα τους λοιπόν, όπως σκίτσα και πίνακες ζωγραφικής, οι καλλιτέχνες, παροτρύνουν όποιον τα δει να δράσει, να αλλάξει τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς του και να συμβάλλει στην αλλαγή της κοινωνίας μας προς το καλύτερο.

Με αφόρμηση λοιπόν όλες αυτές τις φρικιαστικές λεπτομέρειες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας πολλοί καλλιτέχνες αξιοποίησαν την τέχνη τους ως ένα ισχυρό όπλο, για ακόμη μια φορά, για να αφυπνίσουν τον κόσμο και να τον ευαισθητοποιήσουν για αυτήν την κοινωνική μάστιγα που μας απασχολεί. Το συγκεκριμένο κίνημα εξυπηρετεί έναν πολύ σπουδαίο σκοπό αφού παρουσιάζει με παραστατικό τρόπο ένα στοιχείο της πραγματικότητας που προκαλεί μεγάλο φόβο και δυστυχία και αποκρύπτοντας τα αποτελέσματα του απλά το αγνοούμε.

Δείγματα τέτοιων καλλιτεχνών είναι:

Έργα ζωγραφικής :

Ο Μεξικάνος ζωγράφος Alberto Penagos ο οποίος έστρεψε το ενδιαφέρον του στο θέμα της βίας κατά των γυναικών επηρεασμένος από τις δολοφονίες γυναικών στη Ciudad Juarez.

1)Tsompanpli

Tzompanpli ήταν μία αρχαία πρακτική στο προ ισπανικό Μεξικό, κατά την οποία αποκεφαλίζονταν άτομα και μετά την ανθρώπινη θυσία εμφανίζονταν τα κεφάλια σε έναν δημόσιο βωμό. Σε αυτόν τον πίνακα ο καλλιτέχνης συγκρίνει αυτή την πρακτική με τις δολοφονίες γυναικών στη Ciudad Juarez.

Έργα illustration :

Τρεις γυναίκες καλλιτέχνιδες, η Missy Merida, η Eleftheria Mak Pan και η Zaklin Polenaki εκπροσωπούν τον χώρο του illustration. Τρεις γυναίκες που με τα σκίτσα τους θίγουν ζητήματα που μας απασχολούν σήμερα και προσπαθούν να προβληματίσουν το κοινό τους.

Έργα της Missy Merida

Εξώφυλλο του περιοδικού Athens Voice θίγει το φαινόμενα της βίας κατά των γυναικών εκδηλώνοντας την στάση που πρέπει να διατηρούμε απέναντι στην βία .

Στο συγκεκριμένο σκίτσο παρουσιάζεται η δυσκολία που βιώνουν τα θύματα να καταγγείλουν τα περιστατικά βίας τόσο από φόβο όσο και από την αποθάρρυνση που μπορεί να δέχονται από το περιβάλλον τούς.

Έργα της Eleftheria Mak Pan

Στο συγκεκριμένο σχέδιο προβάλει την κοινωνία μας ως μια γροθιά απέναντι στην βία περνώντας το μήνυμα πως χωρίς την υποστήριξη και την συλλογική αντίδραση μας το πρόβλημα δεν θα λυθεί. — Στο συγκεκριμένο σχέδιο προβάλλεται η κοινωνία μας ως μια γροθιά απέναντι στην βία περνώντας το μήνυμα πως χωρίς την υποστήριξη και την συλλογική αντίδρασή μας το πρόβλημα δεν θα λυθεί.

Στο συγκεκριμένο σκίτσο παρουσιάζεται η ανάγκη να απαλλαγούμε από τη βία όπως το να καθαρίσουμε τα ρούχα είτε από τους λεκέδες είτε από την οσμή που μας ενοχλεί

Έργα της Zaklin Polenaki

Στα παραπάνω έργα εμφανίζονται οι μορφές δύο ανθρώπων χωρίς να καθίσταται σαφές το φύλο τους και η ηλικία τους μοιράζοντας τη σκέψη τους με τον παρατηρητή του έργου με τα οποία έργα μπορεί να ταυτιστεί ο καθένας αν συμμερίζεται την άποψη που εκφράζουν.

Έργα graffiti

Άλλα μέσα εκδήλωσης της στάσης των καλλιτεχνών σε κοινωνικά θέματα αποτελούν τα graffiti καθώς πέρα από το γεγονός πως μπορούν να στολίσουν το χώρο γύρω μας είναι και μια πιο άμεση και κατανοητή επαφή του ανθρώπου με έργα που θίγουν κοινωνικά προβλήματα αφού μπορούμε να τα απολαύσουμε με μία εξόρμηση μας στην πόλη και τα μηνύματά τους παρουσιάζονται άμεσα χωρίς να μεσολαβεί η προσωπική ερμηνεία του έργου του καλλιτέχνη.